در چه مواردی نیاز به آنژیوگرافی مغز است؟

سه شنبه 21 آبان 1398

14:49

دکتر سید حسین آقا میری

[ ]

آنژیوگرافی مغز

آنژیوگرافی مغز از کاتتر، تصویربردار با اشعه ایکس و تزریق مواد کنتراست استفاده می کند تا رگ های خونی مغز برای ناهنجاری هایی مانند آنوریسم مغز و بیماری مانند آترواسکلروز، بررسی شوند. آنژیوگرافی روشی است که دقیق‌ترین اطلاعات از عروق را تهیه ودر اختیار جراح یا متخصص مغز و اعصاب قرار می‌دهد. با توجه به این اطلاعات، متخصص می‌تواند برخی از بیماری‌ها را بدون نیاز به عمل جراحی باز، درمان کند یا در صورت نیاز به عمل ، این اطلاعات، متخصص را در انجام سریع و دقیق این امر کمک می‌کند. آنژیوگرافی مغز تصاویری بسیار دقیق و واضح را از را از رگ های خونی در اختیار قرار می دهد.

پزشک شما درمورد نحوه ی آماده سازی، از جمله هرگونه تغییرات در برنامه داروهایتان آموزش های لازم را خواهد داد. درباره ی شرایطتان با پزشک خود حتما صحبت کنید. اگر حامله هستید، اخیرا دچار بیماری شدید، داروی خاصی مصرف می کنید یا به مواد کنتراست ید دار حساسیت دارید به پزشک خود اطلاع دهید.

در حال حاضر آنژیوگرافی به منظور تشخیص، به صورت سرپائی از طریق کشاله ران یا مچ دست انجام می‌شود. ابتدا از طریق یک کاتتر که وارد فضای داخلی عروق و تا مبدأ عروق مورد بررسی هدایت می شود، ماده به ابتدای رگ مورد بررسی تزریق و سپس تصویربرداری رادیوگرافیک انجام می‌شود. عروقی که دچار اتساع، تنگی یا انسداد شده اند در تصویر کاملاً مشخص هستند.

آنژیوگرافی مغز در چه مواردی مورد استفاده قرار می گیرد؟

پزشکان از این روش برای تشخیص یا تایید ناهنجاری ها در رگ های خونی مغز استفاده می کنند از جمله :

آنوریسم مغزی، کیسه یه بقایایی که در شریان برا ثر ضعف دیواره ی آن به وجود آمده.
آترواسکلروز، تصلب شرایین.
ناهنجاری های عروق کرونر،انسداد رگ های خونی که مانع جریان طبیعی خون در مغز می شود.
واسکولیت، التهاب عروق خونی که عموما باعث تنگ شدن آن ها می شود.
تومور مغزی.
لخته خون.
پارگی در یک شریان.
سکته مغزی.

آنژیوگرافی مغز در موارد زیر انجام می شود :

برای ارزیابی شریان های سر و گردن قبل از عمل جراحی.
برای ارائه اطلاعات اضافه تر در مورد ناهنجاری های دیده شده در ام آی آی MRI یا سی تی اسکن مغز، مانند عرضه خون به تومور.
برای آماده شدن برای سایر درمان های پزشکی، مانند برداشتن تومور.
این روش همچنین می تواند برای تشخیص علت علائم زیر استفاده روش :
سردرد شدید
لکنت زبان
سرگیجه
تاری دید یا دید دوبینی
ضعف یا بی حسی
از دست دادن هماهنگی و تعادل

مراحل آمادگی قبل از آنژیوگرافی مغز چیست؟

تمام داروهایی که مصرف می کنید شامل مکمل های گیاهی، آلرژی هایی که دارید به خصوص به داروهای بیهوشی عمومی یا مواد کنتراست ید دار، باید به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک ممکن است شما را از مصرف آسپیرین یا دارهای ضدالتهابی غیر استروئیدی تا مدتی قبل از عمل منع کند.

اگر در طی این عمل به شما آرامبخش بخواهد داده شود، تا 4 یا 8 ساعت قبل از عمل نباید بنوشید یا غذا بخورید.

تجهیزات آنژیوگرافی مغز چگونه هستند؟

در این عمل تجهیزات اشعه ی ایکس استفاده می شود.

کاتتر یک لوله ی پلاستیکی است که بصورت عروقی استفاده می شود و بسیار نازک است. کاتتر درون عروق بزرگ قرار گرفته و در جای خود ثابت می شود و بسیار انعطاف پذیر است.

کاتتر از طریق برشی کوچک که توسط سوزن ایجاد شده، وارد شریان کشاله ران می شود. با استفاده از هدایت اشعه ایکس، بدون درد به عروق گردن که خون را به مغز می رسانند هدایت می شود.

سایر تجهیزات مورد استفاده در این روش عبارتند از :

تزریق داخل وریدی IV
دستگاه سونوگرافی
دستگاه هایی که شربان قلب و فشار خون شما را کنترل می کند.

آنژیوگرافی مغز چگونه کار می کند؟

اشعه ایکس از طریق اکثر اشیا از جمله بدن عبور می کند. اساس ایکس ری آنژیوگرافی مشابه ایکس ری های معمولی است. تنها تفاوت آنژیوگرافی با ایکس ری در این است که اشعه ایکس توسط تشدیدکننده‌های تصویر و نتایج تصویر با TV camera نمایش داده می‌شود. در سیستم‌های آنژیوگرافی جدید، هر فریم از سیگنال TV آنالوگ به فریم دیجیتال تبدیل شده و در حافظه کامپیوتر ذخیره می‌شود.

در طول عمل و پس از انجام آنژیوگرافی مغز چه احساسی را تجربه می‌کنید؟

ممکن است در هنگام ورود سوزن به رگ‌هایتان در تزریق داخل وریدی IVو زمان تزریق بی حسی موضعی، کمی احساس درد و سوزش داشته باشید. بیش‌تر این احساس در ناحیه برش پوست است که با بی حس کننده‌ی موضعی بی حس شده است. به علاوه ممکن است هنگامی که سوزن داخل ورید یا شریان قرار می‌گیرد، احساس فشار کنید.

اگر فرایند آنژیوگرافی مغز با آرامش انجام شود، تزریق آرام‌بخش داخل وریدی IV باعث می‌شود قبل از عمل احساس آرامش، خواب آلودگی و راحتی کنید که بستگی به میزان تاثیر بی حسی در بدنتان دارد.

ممکن است در زمان ورود کاتتر نیز کمی احساس فشار کنید که جدی نخواهد بود.

همانطور که ماده کنتراست در حال عبور از بدنتان است، ممکن است احساس گرما داشته باشید که البته به سرعت فروکش می‌کند.

ممکن است از شما خواسته شود تا کاملا بی‌حرکت بمانید تا زمانی که تصاویر x-rayگرفته شوند.

احتمالا سخت‌ترین بخش فرایند آنژیوگرافی مغز برای شما چندین ساعت ماندن روی تخت خواهد بود.

پس از تکمیل فرایند، کاتتر توسط رادیولوژیست خارج می‌شود. برای جلوگیری از هر گونه خونریزی از محل برش، باید محل با استفاده از دستگاه بستن عروق یا با فشار دادن، بسته شود. فشار ممکن است با دست یا با استفاده از گیره‌ی مخصوص اعمال شود که عموما بسته شدن کامل ناحیه برش داده شده ده دقیقه به طول می‌انجامد. اگر رادیولوژیست بر استفاده از دستگاه بستن عروق تاکید کند، پلاگین کوچکی که به عنوان کاتتر قرار داده شده خارج می‌شود و ناحیه مورد نظر به سرعت بسته می‌شود، تا زمان لازم برای بستری ماندن شما پس از عمل کاهش یابد.

قبل از این‌که به خانه بازگردید، لازم است چند ساعت را برای بررسی نتیجه عمل در اتاق ریکاوری بمانید.

اگر کاتتر در کشاله ران قرار داده شود، در مورد مدت زمان خاصی که لازم است پایتان را صاف نگهدارید دستورالعمل‌های خاصی به شما داده می‌شود. این دستورالعمل‌ها بر مبنای تکنیک مورد استفاده در بستن محل برش متفاوت هستند. شما می‌توانید برای کاهش درد و تورم در محل ورود کاتتر از یخ استفاده کنید.

پس از عمل می‌توانید فورا رژیم غذایی معمولتان را ادامه دهید و 8 تا 12 ساعت پس از عمل نیز قادر خواهید بود فعالیت‌های معمول روزانه‌تان را انجام دهید.

در صورت احساس هرکدام از موارد زیر فورا به پزشک خود اطلاع دهید.

– ضعف یا بی‌حسی در ماهیچه‌های صورت، بازوها یا پاها

– لکنت زبان

– مشکلات بینایی

– علائم عفونت در ناحیه ورود کاتتر

– سرگیجه

– درد در قفسه سینه

– دشواری تنفس

– حساسیت پوستی

– دشواری استفاده از اندامی که برش داده شده‌اند.

چه کسی نتایج عمل را بررسی کرده و به شما اطلاع می‌دهد؟

یک رادیولوژیست، پزشکی که به طور ویژه برای نظارت و تفسیر معاینات رادیولوژی آموزش دیده، نتایج را با شما در میان خواهد گذاشت.

ممکن است نیاز به معاینات بعدی باشد. پزشک شما دلیل اصلی نیاز به معاینه دیگر را توضیح خواهد داد. گاهی به دلیل احتمال وجود اختلالات بالقوه که نیاز به بررسی بیش‌تر یا معاینه با تکنیک تصویری خاص دارند، لازم است معاینه بعدی انجام می‌شود. هم‌چنین ممکن است پیگیری معاینات برای نظارت بر تغییر اختلالات در طول زمان، ضروری باشد. گاهی این کار برای بررسی روند درمان یا تغییرات ثابت یا متغیر در طول زمان بهترین راه است.

مزایا و خطرات

مزایا

– آنژیوگرافی مغز ممکن است نیاز به انجام جراحی را از بین ببرد. و اگر پس از آنژیوگرافی هنوز جراحی لازم باشد، بهتر انجام می‌شود.

– آنژیوگرافی مغز عکس‌های دقیق، شفاف و دارای جزئیات بسیاری را از رگ‌های خونی مغز در اختیار ما قرار می‌دهد. این امر به طور ویژه در زمانی که پزشک در حال بررسی روش جراحی یا دیگر درمان‌ها باشد، بسیار مفید است.

– نتایج آنژیوگرافی مغز دقیق‌تر از دیگر روش‌های ایجاد شده توسط سونوگرافی داپلر اولتراسوند یا دیگر عکس‌برداری‌های غیرتهاجمی از رگ‌های خونی است.

– استفاده از کاتتر ترکیب تشخیص و درمان را در یک روش واحد امکان‌پذیر می‌کند.

– پس از معاینه با x- ray هیچ اشعه‌ای در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.

– x- ray معمولا در محدوده تشخیصی معمول برای این معاینات، عوارض جانبی به دنبال ندارد.

خطرات

– همواره احتمال کمی برای ابتلا به سرطان ناشی از قرار گرفتن در معرض اشعه وجود دارد. با این حال مزیت یک تشخیص دقیق مهم‌تر از توجه به این خطر احتمالی است.

– خطر بسیار کمی در مورد واکنش آلرژیک به تزریق ماده کنتراست وجود دارد.

– اگر سابقه الرژی به ماده کنتراست x- ray داشته باشید، ممکن است رادیولوژیست شما استفاده از داروهای خاصی را برای 24 ساعت پیش از آنژیوگرافی مغز توصیه کند تا خطر واکنش آلرژیک را کاهش دهد. با این حال خطر واکنش آلرژیک ناشی از ماده کنتراست تزریق شده به یک شریان در صورتی که به رگ وارد شود، کم‌تر است.

– زنان باید در صورت احتمال باردار بودن، به تکنسین x- ray یا پزشکشان اطلاع دهند.

– مادران شیرده باید برای شروع تعذیه نوزادشان با شیر، به مدت 24 ساعت پس از تزریق ماده کنتراست صبر کنند.

– خطر واکنش آلرژیک جدی به ماده کنتراستی که حاوی ید باشد بسیار نادر است و بخش رادیولوژی برای برخورد مناسب با این مشکل به خوبی تجهیز شده است.

– اگر دیابت یا بیماری کلیوی دارید، ممکن است کلیه‌هایتان بر اثر ماده کنتراست آسیب ببیند. در بیش‌تر موارد، احتمالا پس از پنج تا هفت روز کلیه‌هایتان عملکرد قبلی خود را باز خواهند یافت.

– هر فرایندی که شامل قراردادن کاتتر در داخل رگ خونی باشد، قطعا خطراتی دارد. این خطرات شامل خطر آسیب به رگ خونی، کبودی یا خونریزی در محل برش، و عفونت است. با این حال، برای کاهش این خطرات همواره موارد احتیاطی در نظر گرفته می‌شود.

– خطر بسیار کمی وجود دارد که در اطراف محل ورود کاتتر لخته خونی تشکیل شده، شریان مسدود شود و نیاز به باز کردن رگ خونی ایجاد شود.

– در صورتی که در طول انجام فرایند آنژیوگرافی مغز، کاتتر پلاک‌های دیواره رگ خونی را تخریب کند و منجر به انسداد جریان خون در مغز شود، خطر سکته مغزی وجود دارد. اگرچه بروز سکته مغزی در اثر عوارض مرتبط با آنژیوگرافی مغز نادر است.

– به ندرت ممکن است کاتتر به دیواره شریان‌ها آسیب بزند، که منجر به خونریزی داخلی می‌شود. هم‌چنین امکان دارد که نوک کاتتر ماده کنتراست را از پوشش داخلی شریان جدا کند، که منجر به انسداد جریان پایین دست در رگ خونی می‌شود. توجه کنید که معمولا کودکان در رگ‌هایشان پلاک ندارند، و مانند بزرگسالان مستعد چنین عوارضی نیستند.

حداقل سازی قرار گرفتن در معرض تابش اشعه

در طول فرایند، برای استفاده از حداقل دوز ممکن اشعه و در عین حال گرفتن بهترین‎ عکس‌ها به منظور بررسی، مراقبت‌های خاصی صورت می‌گیرد. سازمان‌های ملی و بین‌المللی حفاظت رادیولوژی به طور مستمر تکنیک‌های استاندارد مورد استفاده توسط متخصصان رادیولوژی را بررسی و به روز می‌کنند.

سیستم‌های مدرن x-rayبرای حداقل سازی پراکندگی اشعه‌ها، دارای پرتوهای کاملا کنترل شده و روش‌های کنترل دوز هستند. این امر ضمانت می‌کند دیگر بخش‌های بدن که عکس‌برداری نمی‌شود، در معرض حداقل میزان اشعه قرار می‌گیرند.

در هنگام اجرای فرایند آنژیوگرافی مغز، برای کودکان یا نوجوانان، اغلب برای حداقل‌سازی تابش اشعه به تخمدان‎ها یا بیضه‌ها در زیر لگن پوشش سربی قرار می‌دهند.